تاثیر ارقام مختلف سویا روی برخی پارامترهای اکوفیزیولوژیک helicoverpa armigera (lepidoptera: noctuidae)

کرم غوزه پنبه helicoverpa armigera (hübner) آفتی با طیف میزبانی وسیع است که منجر به ایجاد خسارت اقتصادی شدید روی محصولات مهمی نظیر سویا در ایران می شود. تاثیر ارقام مختلف سویا (m7، m9، m4، clark، 356، l17، williams، zane، sahar، jk، gorgan3، bp و dpx) روی فیزیولوژی آنزیم های گوارشی پروتئاز و آمیلاز، پارامترهای دموگرافیک و شاخص های تغذیه ای h. armigera در دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تعیین شد. اگرچه بیشترین فعالیت پروتئولیتیک کل روی لاروهای تغذیه شده با ارقام l17، m4 و sahar بود، کمترین میزان فعالیت آنزیم تریپسین روی ارقام l17 و sahar دیده شد که احتمالاً به دلیل وجود مهارکننده های سرین پروتئاز در این ارقام بود که منجر به ترشح بیشتر کیموتریپسین و الاستاز در واکنش به مهار سرین پروتئازها شد. بین ارقام مختلف سویا بیشترین فعالیت آمیلازی روی رقم m4 و کمترین فعالیت روی williams و dpx مشاهده شد. طولانی ترین دوره لاروی و دوره رشدی قبل از بلوغ روی l17 (به ترتیب 20/26 و 71/42 روز) و کوتاه ترین آن روی m7 (30/17 و 21/34 روز) به دست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) از 1324/0 تا 1848/0 در نوسان بود که کمترین مقدار را روی رقم 356 و بیشترین مقدار را روی رقم m9 داشت. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل (r0) روی m7 (92/354 ماده به ازاء هر فرد ماده در هر نسل) و کمترین مقدار روی 356 (35/89) ثبت شد. شاخص بازدهی تبدیل غذای خورده شده و بازدهی تبدیل غذای هضم شده مربوط به مجموع سنین لاروی دوم تا پنجم روی m7 بیشترین (به ترتیب 524/0 و 820/0) و روی sahar کمترین (به ترتیب 279/0 و 353/0) در مقایسه با سایر ارقام بود. نتایج حاصل از بررسی فعالیت آنزیم های گوارشی، پارامترهای دموگرافیک و شاخص های تغذیه ای h. armigera روی ارقام مختلف سویا نشان داد که ارقام l17 و sahar جزء ارقام نسبتاً مقاوم به آفت بوده و علت این مقاومت احتمالاً به وجود برخی ترکیبات شیمیایی ثانوی دارای اثر نامطلوب بر فعالیت آنزیم های گوارشی یا پروتئین های مهارکننده آنزیم های پروتئاز آفت مربوط می شود.